İşveren işe iadeyi şarta bağlayamaz

İş Kanunu uyarınca 30’dan fazla kişinin çalıştırıldığı iş yerlerinde işten çıkartılan işçilerin işe iade davası açma hakkı bulunuyor. İşe iade hakkından yararlanmada işçinin işyerinde en az 6 ay çalmış olması koşulu aranıyor.

İş akdi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiasıyla işe iade için dava açabilir. İş Mahkemeleri Kanunu uyarınca, işe iade davası açmadan önce arabulucuya başvurma zorunluluğu bulunuyor.

Arabulucuya başvurunun, iş akdinin fesih bildiriminin yapıldığı tarihten itibaren 30 gün içinde yapılması zorunlu. Geçerli bir sebebi olmadan 30 günlük sürede arabulucuya başvurmayan işçi işe iade davası açamaz.

Bu noktada önemli olan husus, arabulucuya başvurunun, işten fiilen ayrılma tarihinden değil, işten çıkartıldığına dair bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 30 gün içinde yapılmasıdır. Örneğin, işveren ihbar tazminatı ödememek için 15 Nisan 2021 tarihinden geçerli olmak üzere iş akdinin fesih bildirimini 15 Şubat’ta yaptı ise işçinin 17 Mart’a kadar arabulucuya başvuruda bulunması gerekir.

Arabulucuda uzlaşma sağlanamazsa, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir.

İşe iade davasını kazanan işçiye, işten atıldıktan sonra boşta geçen sürelerin 4 aya kadar olan kısmına ait ücreti ödenir.

DAVAYI KAZANAN 10 GÜN İÇİNDE İŞVERENE BAŞVURMALI

İşe iade davasını kazanan işçi, mahkeme kararının tebliğ tarihinden itibaren 10 gün içinde işe başlamak için işverene yazılı olarak başvurmalıdır. İşverenin de davayı kazanan işçiyi 30 gün içinde işe başlatması gerekir.

İŞE BAŞLATMAYAN İŞVEREN TAZMİNAT ÖDER

İşveren mahkeme kararına rağmen işçiyi 30 gün içinde işe başlatmazsa 4 aydan 8 aya kadar ücret tutarında işe başlatmama tazminatı öder. Ödenecek tazminatın miktarına hakim veya arabulucu karar verir.

İşveren işe başlatmazsa, işçiye, mahkemenin hükmettiği tazminatı öder. İşçinin boşta geçen sürelerin 4 aya kadar olan kısmına ait ücret ile ihbar ve kıdem tazminatının da ödenmesi gerekir.

İşveren mahkeme kararı üzerine işçiyi tekrar işe alıp normal çalışmaya devam ederse sadece boşta geçen süreye ilişkin ücreti öder. İşe başlatmama tazminatı veya ihbar + kıdem tazminatı ödemez. İşçi, işten çıkartılma sırasında ödenen kıdem tazminatını işe yeniden başlatıldığında iade eder.

İŞVEREN ŞART ÖNE SÜREMEZ

Bazı durumlarda işveren işe iade davasını kazanan işçiyi farklı bir birimde veya farklı yerleşim yerindeki şubede çalışmaya zorlayabiliyor. İşveren, “Orada çalışmayı kabul edersen işe başlatırım” diyebiliyor.

Yargıtay’ın bu konuda verilmiş çok sayıda kararı bulunuyor. İşveren işe iade davasını kazanan işçiyi birtakım belgeler imzalamaya, başka bir birimde veya başka şubede çalışmaya zorlayamaz.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin (Esas No: 2017 / 16518, Karar No: 2020 / 11652) yakın tarihli bir kararında, işe iade davasını kazanan işçiden başka bir kentteki şubesinde çalışmasını isteyen işvereni haksız buldu. Yargıtay, işçinin eski işyerine iadesi gerekirken başka bir yer gösterilmesinin, işe başlatma mahiyetinde değerlendirilemeyeceğini, eski işine başlatılmayan işçinin boşta geçen süre ücreti ile işe başlatmama tazminatının ödenmesi gerektiğine hükmetti.