Kuzova'da sulama sorunu çözülüyor mu?

Devlet Su İşleri 9. Bölge Müdürü İlker Arslan, Kuzova Sulama Projesi’nin ilk etabı olan 27 bin 700 dönümünün hizmete açıldığını, yeni sezonda da su verilmeye başlanacağını söyledi. Buradaki çiftçiye de bir müjde veren Arslan, projedeki enerji maliyetinin 3 yıl boyunca devlet tarafından karşılanacağını kaydetti. Uluova’ya ilişkin çalışmalarının da devam ettiğini belirten Arslan, bu projede de enerji maliyetinin sorun olduğunu, bu sorunun çözülmesi için de 1 milyon doları bulan bir yatırımın yapılması gerektiğini, bunun için de Kalkınma Bakanlığının ikna edilmesi gerektiğini ifade etti.

Ülkemizin de içerisinde yer aldığı Akdeniz Havzası, küresel iklim değişikliğine karşı yerkürenin en hassas bölgelerinden birisi... Akdeniz Havzası’nda gerçekleşecek 2°C’lik bir sıcaklık artışı, beklenmeyen hava olayları, sıcak hava dalgaları, orman yangınlarının sayısında ve etkisinde artış, kuraklık, biyolojik çeşitlilik kaybı, turizm gelirlerinde azalma, tarımsal verim kaybı şeklinde etkilerini hissettirecek. Tüm Türkiye ve ilimizde de yaklaşık olarak 2 yıldır devam eden kuraklık sorunu ve alınması gereken tedbirleri DSİ Bölge Müdürü İlker Arslan ile konuştuk. Arslan, yaptığı açıklamada barajların doluluk oranı, DSİ’nin çalışmalarını ve bu kapsamda yapılması gerekenlerin yanı sıra, iklim değişikliği hakkında da uyarılarda bulundu. Uluova, Kuzova, Hamzabey, Kovancılar ve Palu içme suyu projeleri ile ilgili son gelişmeleri anlatan DSİ 9. Bölge Müdürü İlker Arslan, “38 bin dekarlık bir tesisimiz varken, şu anda adını koyduğumuz 736 bin dönüm iş var elimizde ”dedi.

‘SU SEVİYESİNDE BİR DÜŞÜŞ VAR’

Son iki yıldır yağış seviyelerine baktığımızda bir düşüş görünüyor. İlimizin şu an su anlamında bir sıkıntısı var mı, barajların doluluk oranı ne seviyede?

Bölge müdürlüğümüz sınırları içerisinde en büyük su kaynaklardan birisi Elazığ’dır. Keban Barajı bunların başında gelmektedir. Keban Barajı’nın toplam hacmi yaklaşık olarak 25 milyar metre küptür. Şu andaki doluluk oranlarımız düşük seviyelerde. Keban Barajı’nda şuan yüzde 33,5 aktif doluluğumuz var. Geçen sene bu zamanlarda aynı dönemde yüzde 66 seviyesindeydi. 1 ekim ile 6 kasım arasında gerçekleşen yağışları kontrol ettik. Geçen senenin iki katı kadar yağış almış durumda. Bu bizim için iyi bir haber. Bizim sıkıntımız 2016 yılından kaynaklanıyor. 2016 yılı kurak geçti. 2017’nin yazı da son 44 yılın en kurak yazlarından biri oldu. Üst üste geldiği için şu an baraj seviyelerinde bir düşüş var. Bir nevi 2015 yılının suyunu kullandık. Baraj doluluklarına baktığımızda aşağı seviyelerde olmamıza rağmen, içme suyu anlamında iyi bir durumdayız. Ama enerji anlamındaki barajlarımızda biraz düşüş var. Yaklaşık 7 milyar küp şu an aşağıda kalmış durumdayız.

Yani şuan için çok fazla bir sıkıntı görünmüyor?

İnşallah kış ve bahar sularıyla beraber bu seviye artacaktır.  Çok kurak bir yılı geride bırakmamıza rağmen şu an itibariyle ciddi bir sıkıntı görünmüyor.  Bunların dışında yağmur sularını tutmak için müteferrik depolama tesisleri yapıyoruz. Bu kapsamda Bingöl de Elazığ da yapmış olduğumuz yatırımlar var. Bu kapsamda yapacağımız göletlerimiz var. Bunları da yaparak kış ve bahar aylarındaki suların denizlere ulaşmadan belli noktalarda yaptığımız tesislerle bu suyu depolayacağız.

Barajlarımızda son durum nedir?

Keban şu an yüzde 33,5 doluluk seviyesinde, Hazar Gölü, korumaya alınmış bir göldür. Şu an enerji üretimi iptal edilmiş durumda. Korunmaya alındığı için geçen seneye göre doluluk oranı yüzde 29’dan yüzde 32’ye çıkmış durumda.  Baraj sürekli doluyor. Beyhan HES’te şu an büyük bir boşluk var. Yüzde 78’den yüzde 9 seviyesinde. Pembeli HES’te de bu sene artış görünüyor. Doluluk oranı yüzde 3,6 iken şu an yüzde 15,6’ya ulaştı. Yani bir dengesizlik var diyebiliriz. Bazılarının su seviyesi yükselirken, bazılarının ise düşmüş durumda. Yani ortada bir değişkenlik var. Birkaç tanesi yeni yaptığımız depolamalardan da kaynaklanıyor. Bizim ağırlığımız enerji amaçlı barajlar. Kanatlı Barajımızı yapıyoruz. 2018 yılında su tutmaya başlayacağız. 44 milyon metre küp suyu Kanatlı Barajında tutmaya çalışacağız. Hamza Bey Barajında da 2018 yılı itibariyle su tutmaya başlayacağız. Hamza Bey Barajının kapasitesi de 56 milyon metre küp. İçme suyu amaçlı bir baraj. Palu- Kovancılar isale hattını da bu sene sonunda ihale ediyoruz. Haziran ayı sonunda Palu ve Kovancılara inşallah içme suyunu vereceğiz. 2018 yılının sonunda da ilimize suyu yetiştirme çabasının içerisindeyiz. Önümüzdeki sezonda yağmur ve kar sularının erimesiyle Hamza Bey Barajında da ciddi miktarda su tutmaya başlayacaktır. Bunlarla birlikte de şu an 7 tane büyük de depolama tesisimiz var. Bunlarda şu an inşaat aşamasında bunların depolaması da bir buçuk milyon metre küp hacmine sahipler.

‘SU TASARRUFUNDA VATANDAŞA BÜYÜK İŞ DÜŞÜYOR’

Küresel ısınma her geçen gün artıyor. Buzullar buna bağlı olarak erimeye devam ediyor. Siz DSİ Bölge Müdürlüğü olarak bu konuda ne gibi önlemler alıyorsunuz. Vatandaşlarımıza buradan neler söyleyeceksiniz?

Her zaman en çok dikkat ettiğim noktalardan biri şudur; Bunu her zaman da söylerim. Devlet, elinden geleni yapıyor. Uygun olan yerlerde depolama tesisleri yapmaya devam edeceğiz. Ancak vatandaşımızın kendi özelinde yapacağı tasarrufla belki onlarca baraj kazanmış olacağız. Devletin kasasından hem yatırım anlamında bir ödenek çıkmamış olur. Hem de suyu boşa kullanmamış olacağız. Çünkü dünyanın yüzde 2’si temiz su.  Ve temiz suyu da geri getirme şansımız da hiçbir şekil de yok. Yüzde iki rakamı çok küçük bir rakam. Bu konuda da en büyük duyarlılık insanlara düşüyor. Küresel ısınmayla birlikte dünyanın bütün coğrafyalarında değişiklik oluyor. Değişikliğin yaşanmaması için insanların çok dikkatli olması gerekiyor. Biz ne su fakiriyiz. Ne de su zengini bir ülkeyiz. Dolayısıyla dikkatli hareket etmesi gereken bir ülkeyiz. Burada görev 80 milyon insanın hepsine düşüyor. Bizden daha fazla üstüne sorumluluk düşen vatandaşlarımızdır. Tasarrufların daha da artması gerekiyor. Bunun yolları da evlerden geçiyor. Eğitimden geçiyor. Bunun için de çeşitli projelerimiz de var. Bunun yanında eski tesislerimizi de yenilememiz lazım. Çünkü modern sulamadan büyük tasarruflar yapılabilir.  Bunlara dikkat edersek şu an ki su kaynaklarımızı da artırmış oluruz. Devlet su işleri zaten gerekeni yapmış durumda. Jeolojik olarak uygun olan yerlere büyük su depolarını yapmış durumda. Biz artık daha küçük ölçekteki yerlere hizmet veriyoruz.  Bir köye veya birkaç köye hizmet verecek tesisler yapıyoruz. Bunların en küçük bir milyon küp depolama hacmi var. Tabi bu rakamlar Keban Barajı yanında küçük rakamlar. Ama zaten yapılacak yerlerini yapmışız. Bölgede birkaç yerde daha depolama tesisi yapmayı düşünüyoruz. Şu an planlama aşamasında olduklarından ben isimlerini zikretmek istemiyorum. Düşündüklerimizi de yaparsak, bir milyar metre küp suyu daha depolama şansımız olabilir. Bunlar yine Keban baraj gölünün üst havzalarında olacak. İki sene üst üste kritik bir kuraklık yaşadık. Var olan rezervleri doldurmamız gerekiyor.

Neredeyse 4 tarafı sularla çevrili bir bölgede yaşıyoruz. Bunu iyi bir şekilde kullanıyor muyuz?

Uluova Sulama Projesi’nin ihalesini gerçekleştirdik. Boru alım ihalesini de gerçekleştirdik. Mali boyutundan dolayı ihaleleri farklı gerçekleştiriyoruz. 2018 yılında da inşaatına başlanacak. İlk etapta 10 km bir ana iletim hattını bitirmeyi hedefliyoruz. Uluova normal şartlarda 23 bin 265  hektar. Vatandaşların anlayacağı dilde söylemek gerekirse, 232 bin 600 dekar dönümlük bir alan. Bunun 14 bin 656 hektarı için ihale yaptık. Hedefimiz 2019 yılı sonunda bu tesisi hazır hale getirmek. Bizim şu an toplam 283 bin 350 dekarlık inşaatı devam eden sulama projemiz var. Esenlik Göleti Sula Projesi şuan da devam eden bir işimiz. Boruları geldi ve döşemeye başladık. Buna benzer küçük çaplı birçok projemiz daha var. Bunları dışında devam eden en önemli sulamamızdan biri de Kanatlı sulaması… Şu an sulama yüzde 95 seviyesinde. Barajda da önümüzdeki yıl su tutacağız. 2018 yılı itibariyle de sulama tamamen hazır hale gelmiş olacak. 71 bin dönüm çok büyük bir sulama alanı. Durmuş tepe sulamasını bitirdik. 4 bin 500 dönümdü.

KUZOVA ÖNÜMÜZDEKİ SENE SUYA KAVUŞUYOR

Kuzova Sulama Projesi’nde son durum nedir?

Kuzova Sulama Projesi’nin ilk etabı olan 27 bin 700 dönümünü hizmete açtık. Önümüzdeki sezon sulaması verilecek. Bildiğiniz gibi bunlar pompaj sulaması. Enerji maliyeti var. Bakanımız geldiğinde çok güzel bir müjde verdi. Bunları 3 yıl devlet işletecek. Yani biz vatandaşımızdan 3 yıl boyunca para istemiyoruz. Enerji maliyetini de biz karşılayacağız. Yeterki vatandaşımız çarkı döndürecek hale gelsin. Bunlar enerji maliyeti yüksek olan tesisler. Kuzova’nın kalan kısmını da önümüzdeki sene bitirmiş olacağız inşallah. Projenin tamamı 48 bin dönüm. Bunun da ikmal ve takviyesini yaptık. Aralık ayında ihalesini gerçekleştireceğiz. Toplam 6 tane pompamız var. Bunların 3 tanesini zaten ıslah ettik. Şu an çalışır durumdalar. Kalan 3 tanenin bakımını yapacağız. Bu da önümüzdeki sezonda faal olarak devreye girmiş olacak.

DÜŞÜNÜLEN PROJE BEDELİ 800 BİN İLE 1 MİLYON DOLAR CİVARINDA

Peki, Uluova suya ne zaman kavuşacak?

Uluova ile ilgili de bir çalışma başlattık. Ama Asıl projenin sahibi Enerji Bakanlığı. Güneş enerjisinin sulama tesisine entegre edilmesi bizim için olmazsa olmaz durumların başında geliyor. Bununla ilgili Enerji Bakanlığı fizibilite çalışması yapıyor. Uluova sulaması da bu fizibilite çalışmasına ağırlık teşkil eden bir proje. Biz onlara Keban Barajı kıyısında mülkiyeti bize ve devlet hazinesine ait olan bir saha gösterdik. Yaklaşık 38 megavatlık bir güneş enerji sistemini  kurabilir miyiz. Fizibilite olur mu? Çünkü Güneş enerji sistemlerinde en önemli mesele ilk yatırım bedeli geliyor. Yaklaşık 800 bin dolar ile 1 milyon dolar civarında bir maliyeti var. Tabi bunun ilk yatırım bedeli yüksek olduğu için Kalkınma Bakanlığını ikna etmek gerekiyor. Onunla ilgili enerji Bakanlığı ikna çalışmaları yapıyor. Neden bu kadar pahalı? Kaliteli güneş panelleri ithal olarak geliyor. TEMSAN güneş enerji sistemlerinin üretilmesi için bir çalışma yapıyor. Bunu başarabilirsek, Uluova da örnek olacak. Ama bu Türkiye’ye yayılacak.

Üretilen güneş enerjisi bu maliyetleri karşılayacak mı?

Pompaj sulaması da bizim ana çözümlerimizden. Bu da güneş enerjisine bağlı bir yöntem olarak karşımıza çıkıyor. Uluova eski bir proje ama atıl duruma düşmüş. Çünkü enerji maliyeti çok yüksek. Şimdi Uluova’yı yaparken, ana hedefimiz zaten güneş enerjisinden faydalanmak. Yoksa işletmeye aldığınız zaman bu tesis de yine enerji yüzünden atıl duruma düşecektir. Bu nedenle bu projeyle paralel çalışma yürütüyoruz. Küçük ölçekli yerlerde bu zaten var ama lisansız olduğu için bazı ufak kooperatifler bunu kullanıyor. Ama biz bunu daha büyük bir proje için düşünüyoruz. Bu sistemin ana sisteme entegre edilmesi gerekiyor. Beş ay sulama yapıp, 12 ay enerji satacaksınız. Ve 12 ay enerji sattıktan sonra elde ettiğiniz gelirle o beş altı ayda ki elektrik giderlerini karşılamanız gerekiyor. 5 ay üretilen enerji yetmiyor. Güneşten bu kadar enerji çekilmiyor. Planın bu şekilde hayata geçmesi gerekiyor.

‘HEDEFİMİZ 200 MİLYON LİRALIK YATIRIM’

Devlet Su İşleri olarak yılda ne kadar yatırım yapıyorsunuz ve şu an elinizdeki toplam iş ne kadar?

Yaklaşık olarak 107 bin dönümlük şu an da elimizin altında hazır proje var. Bunları da önümüzdeki sene inşaat anlamında hayata geçireceğiz. Planlama anlamında da şu an elimizde 290 bin dönüm var. Yani toplam hepsini söylemek gerekirse, 736 bin 710 dönüm iş var kurum olarak elimizde.   38 bin dekarlık bir tesisimiz varken, şu an da adını koyduğum inşaat planlama ve proje olarak devam ettiğim 736 bin dönüm var. Ciddi bir sıçrama yapacağız Allah’ın izniyle. Bu konuda Sayın Bakanımız da Maliye Bakanlığından ödeme için uğraşıyor. Geçen sene 109 milyon harcama yapmışken, şu an da 172 milyon lira para harcadık. Geçen seneyi ekim akı itibariyle geçtik. Hedefimiz 200 milyonu geçmek. Bu da Elazığ’a verilen hizmetin büyüklüğünü gösteriyor. Bizim toplam bütçemizi ortalamaya vurduğunuzda 125 -130 milyon TL şehir başına düşüyor. Biz 200 milyon harcadığımız da neredeyse iki tane şehrin parasını harcamış olacağız.  Biz de bu nedenle gururluyuz. Biz de potansiyel de var. Ben Devlet Su İşleri olarak ürettiğim projeleri ancak makama arz edip hayata geçirebilirim. Önümüzdeki sezon elimizde 40 bin hektar hazır proje var. Bunun dışında bir de sulama ölçümleri yaptığımız göletlerimiz var. Bunların sayısı da bir hayli fazla. Birçok vatandaşımız dilekçe vermiş ve biz de o bölgelerde ölçüm yapıyoruz. Onlardan da birçok projeyi yeni projelerimizdahil edeceğimizi düşünüyorum. Şu an da 24 noktada sadece su ölçümleri yapıyorum. Bu sene kurak olduğundan bize çok yoğun dilekçe geldi. bunlarla birlikte önümüzde daha 35 tane daha tesis var. daha büyük projelerimiz var adını söylemeyeceğim. Çünkü çok sıkıntı bölgelerde oldukları için şu an isimlerini söylemek doğru değil. Bu konuştuğumuz tüm rakamların adı konmuştur. Bunlar attığımız somut adımlarımızdır.

Son olarak neler söyleyeceksiniz?

2018’in ilk çeyreğinde de inşallah ben size tesisleri de gezdirmek istiyorum. Şuan bazı şeyleri toparlayalım istiyoruz. Bitirdiğimiz tesisleri özelikle Uluova ve Kuzova’da çalışacağımız alanları göstereceğiz. Buradan sizin aracılığınızla Sayın Valimize ve vekillerimize  teşekkür ediyorum. Aynı zamanda Tarım İl Müdürlüklerine de teşekkür ediyorum. Çünkü ulaştırma konusunda bize yardımcı oluyorlar. Sami ÖZER